اصول رادیوبیولوژی

اصول رادیوبیولوژی

1- تمام برخوردھای اشعه بصورت تصادفی ھستند

این به این معنی است که ما تنھا میتوانیم تأثیر کلی را پیش بینی کنیم اما نمی توانیم ھر اتفاق خاص برروی یک سلول یا زنجیره DNA بوسیله اشعه را پیش بینی کنیم .

البته در توابع احتمال مقدار درصد و تمایل قابل پیش بینی است . مثلاً اگر یک میلیون ھدف را تحت تابش یک میلیون فوتون قرار دھیم ، ھدفھایی مشخص که در آنھا برخورد ایجاد شده است و یا اینکه چه ھدفھایی اصلاً مورد اصابت قرار نگرفته اند و یا اینکه چند بار مورد اصابت قرار گرفته اند قابل تشخیص نیست . اما براساس تئوری احتمال پواسون در 63 درصد از هدف ها برخورد صورت می گیرد . اما نمی دانیم که در کدامیک از آنھا این برخوردھا صورت می پذیرد زیرا این برخوردھا بصورت غیر انتخابی و تصادفی می باشند.

2- برخورد اشعه با چیست؟

تمام ضایعات اشعه در سطح سلول و زیر سلولی صورت می پذیرند . ضایعه قابل دیدن اشعه بدلیل ضایعة ایجاد شده در میلیونھا سلول یک عضو یا یک سیستم و یا قسمتی از بدن می باشد . بدلیل اینکه تمام ضایعات سلولی و یا زیر سلولی ھستند ، درک و آگاھی از ضایعه سلولی نقش اساسی در فھم تأثیر اشعه برروی یک بافت ، سیستم و یا یک شخص را دارد .

3- زمان برخورد فیزیکی و دیگر تأثیرات شیمیایی و بیولوژیکی چگونه است ؟

انرژی در فاصلة زمانی 10^-17 تا 10^-5 ثانیه به ماده منتقل می شود که خیلی سریع است و در واقع مشکل است که بتوان اندازه گیری نمود که در ھر لحظه از زمان چه اتفاقی رخ می دھد . بعد از برخورد فیزیکی که در زمان خیلی کوتاه صورت می پذیرد ، فرایندھای شیمیایی و بیولوژیکی در زمانھای طولانی تری بوقوع می پیوندند .

از نظر فیزیکی ، برخورد اشعه با سلول میتواند بصورت یونیزاسیون Ionization باشد که عبارتست از جدا شدن یک الکترون از یک اتم یا مولکول ؛ و یا تحریک Excitation که یک یا چند الکترون به سطوح انرژی بالا میروند . زمان انجام فرایندھای شیمیایی و بیولوژیکی نیز پس از برخورد فیزیکی و در زمانھای طولانی تری اتفاق می افتد.

4- زمان ایجاد ضایعه

تغییرات بیولوژیک بعد از یک دورة زمانی اتفاق می افتد که در حین این دوره ھیچ شاھدی بر وجود ضایعه نیست . این دورة زمانی می تواند از چند دقیقه تا دھھا سال متغیر باشد . طول این دوره به دو عامل بستگی دارد :

مقدار دز اشعه

نوع سلول

5- نوع ضایعه

ضایعات اشعه به سلول قابل تشخیص از ضایعاتی که توسط عوامل دیگر مثل مواد شیمیایی ،گرما و تروما ایجاد می شود نیست . لذا خیلی مشکل است که بتوان تشخیص داد که دقیقاً چه عاملی باعث ایجاد یک ضایعه خاص کوچک در سلول شده است . در مواقعی که تأثیرات دزھای کم (Low-Level radiation) مورد مطالعه قرار میگیرد ، این مسئله اھمیت بسزایی پیدا می کند زیرا نمیتوان ادعا نمود که ضایعة ایجاد شده در سلول و یا DNA توسط اشعه ایجاد شده است یا خیر .

6- عوامل موثر برروی تأثیرات بیولوژیکی

عوامل مختلفی از قبیل فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی در ایجاد ضایعه مؤثر ھستند