واحدهای مورد نیاز در فیزیک تشعشع و دزیمتری

واحدهای مورد نیاز در فیزیک تشعشع و دزیمتری

• الکترون ولت (ev)

وقتی که یک الکترون تحت پتانسیل الکتریکی یک ولت شتاب می گیرد، انرژی آن برابر با یک الکترون ولت خواهد شد. انرژی پرتوهای یونیزان را معمولاً بر حسب کیلو الکترون ولت (Kev) بیان می کنند.رابطه بین الکترون ولت و ژول (J) واحد متداول در انرژی برابر است با:

1eV = 1.602*10^-19 J ,1keV = 1.602*10^-16 J ,1MeV = 1.602*10^-13 J

• رونتگن (R)

رونتگن واحد پرتو در هوا است (اکسپوژر) و اکسپوژر (Exposure) عبارت است از شدت پرتو یا اشعه در هوا.یک رونتگن عبارت است از مقدار اشعه ای که بتواند 10⁹*2.58 جفت یون را در یک سانتی متر مکعب هوا به وجود بیاورد.

1R = 2.08*10⁹ ionPair / cm3

اما تعریف رسمی آن برحسب مقدار بار الکتریکی ایجاد شده در واحد جرم هوا می باشد 

 R=2.58*10^-4C/Kg

که بار الکتریکی ایجاد شده بر اثر یونیزاسیون مولکولهای هوا توسط اشعه می باشد . وسایل اندازه گیری تشعشع در دزیمتری معمولاً بر حسب رونتگن کالیبره می شوند.

• گری (Gray,Gy) و راد (Rad)

گری و راد واحد اشعه دوز جذبی (absorbed dose) در ماده می باشند . تاثیرات بیولوژیکی معمولاً با استفاده از دز جذبی محاسبه می شود.معمولاً دز دریافت شده به وسیله انسان و حیوانات آزمایشگاهی را بر حسب گری یا راد بیان می آنند . یا گری عبارت است از جذب یک ژول انرژی در یک کیلوگرم جرم و راد برابر با 1/100 گری است.

1rad = 100 erg/gr = 10^-2 j/kg
1Gy = 1j/kg
1Gy = 100 rad

• سیورت (Sievert, Sv) و رم (Rem)

دز بیولوژیکی بر حسب سیورت و رم بیان می شود . سیورت و رم واحدهای دز معادل equivalent dose هستند. به دلیل اینکه تاثیرات بیولوژیکی پرتوهای مختلف با یکدیگر یکسان نمی باشند ، لذا دز معادل را از حاصلضرب دز جذبی D (گری و راد) در فاکتور کیفیت (Quality factor) یا Q که برحسب نوع اشعه مقدار آن متفاوت می باشند ، به دست می آورند . مثلاً Q برای اشعه X یا گاما برابر با یک و برای ذرات آلفا برابر با 20 می باشد:

فاکتور کیفیت Q * دز جذبی D= دز معادل

یک سیورت برابر با 100 رم می باشد.

• کوری (Curie, Ci)

کوری واحد رادیو اکتیویته می باشد و آنرا برای بیان مقدار اکتیویته مواد رادیو اکتیو به کار می برند . یک کوری عبارت است از اکتیویته مقداری از مواد رادیو اکتیویته که در هر ثانیه  10¹⁰*3.7 اتم از آن عنصر استحاله (disintegration) یا تجزیه (decay) گردد. واحدهای دیگری از کوری مثل میلی و میکروکوری نیز مورد استفاده قرار می گیرند.

• بکرل (Becquerel, Bq)

نام واحد مخصوص اکتیویته در سیستم بین المللی (SI) می باشد و عبارتست از استحاله یک اتم در ثانیه