باریکه های الکترونی و باریکه های فوتونی در پرتودرمانی
در دهة 1970، شتابدهنده های خطی پزشکی، که توانایی تولید چندین انرژی برای فوتونها و باریکه های الکترونی را دارا بودند بطور گسترده ای برای استفاده در کلینیک در دسترس قرار گرفتند. امروزه پرتو درمانی با فوتونها (ایکس و گاما) و ذرات (الکترون، پروتون و نوترون) انجام می گیرد. از باریکه های الکترونی به تنهایی یا بصورت ترکیب با فوتونها بطور وسیعی جهت درمان بیماران سرطانی در سراسر دنیا استفاده می شود
لذا درمان با باریکه های الکترونی یک روش پرتودرمانی مهمی است که بیش از 50 سال قدمت دارد. اعمال توزیع دوز یکنواخت به حجم درمان و محافظت بافتهای سالم زیرین از آسیبهای پرتوی، از مهمترین مزایای درمان با باریکه های الکترونی است که می تواند با استفاده از روشهای طرح درمانی مناسب اهداف پرتودرمانی را فراهم سازد
بطور کلینیکی مفیدترین محدودة انرژی برای الکترونها 6-20 MeV می باشد. در این انرژیها، باریکه های الکترونی می توانند برای درمان تومورهای سطحی ( کمتر از عمق 5 سانتی متری) با مشخصة افت شدید دوز بعد از تومور مورد استفاده قرار گیرند. از باریکة الکترونی اغلب برای درمان سرطانهای پوست و لب ، تابش دهی به دیواره های قفسة سینه برای درمان سرطان برست، و درمان سرطانهای سر و گردن استفاده می شود
در باریکه های فوتونی با افزایش انرژی، درصد دوز عمقی در پوست (سطح بدن) کاهش می یابد و از این اثر برای حفاظت پوست در درمان با باریکه های فوتونی استفاده می شود. اما در درمان با باریکه های الکترونی چون حفاظت پوست مطرح نبوده و هدف از بین بردن تومورهای سطحی است لذا سعی می شود دوز سطحی افزایش یابد. این در حالی است که، بر خلاف باریکه های فوتونی، درصد دوز عمقی برای الکترونها با انرژی افزایش می یابد. این اثر با ماهیت پراکندگی الکترونها قابل توجیه است. بدین ترتیب که در انرژیهای پائین تر، الکترونها به آسانی و در زوایای بزرگتری پراکنده می شوند. این سبب می شود که دوز بطور سریع و در فاصله کوتاهتری به حداکثر برسد. در نتیجه نسبت دوز سطحی به دوز حداکثر برای باریکه های الکترونی کم انرژی نسبت به باریکه های الکترونی پر انرژی کمتر می باشد. برای جبران این مشکل و افزایش دوز پوست در درمان با باریکه های الکترونی کم انرژی سعی می کنند از مواد معادل بافت تحت عنوان بولوس در تماس با سطح بدن بیمار استفاده نمایند.
